Sekiz milyar insanın bulunduğu dünyada, geçmişten günümüze kadar pek çok canlı tipi var oldu. Bitkilerden tutun da bakterilere kadar tahminen sayısız canlı tipi ile tıpkı gezegende ömrümüzü sürdürdük ve sürdürmeye de devam ediyoruz.
Kutuplardan basık ve ekvatordan şişkin gezegenimizde kimlerle bir arada yaşadığımızı merak etmek en doğal hakkımız. Bu içeriğimizde şimdiye kadar kaç hayvan türünün var olduğunu ele alacağız.
Dünya, Güneş’e en yakın üçüncü gezegen.
4,6 milyar yıl evvel Güneş’in etrafı toz ve kayalarla çevriliydi. Bu büyük toz ve kaya kesimleri, birbirleriyle çarpışmaya başlayarak birleşiyor ve daha da büyüyordu. Akabinde büyük bir lav topunu andıran bir biçime büründü.
Sonraki süreçte, bu lav topunu andıran hale meteorlar çarpıyor ve beraberinde bir ölçü su getiriyorlardı. Volkanik dağlar, oksijenin oluşumu, Rodinya kıtası ve Ozon katmanının oluşumu derken tam 375 milyon yıl önce yeryüzünde ömür başlıyor. Dünya’nın oluşumunu daha detaylı bir halde anlattığımız içeriğimiz çabucak şurada:
İlk başta yosunlu bitkilerin oluşmasıyla birlikte su hayatından kara hayatına geçen omurgalı canlılar kendilerini gösterdi.
Bilim insanlarının DNA’mızı çözümlemeye başlamasıyla canlı cinsleri hakkında daha fazla bilgi sahibi olmaya başlıyoruz.
Canlıların var oluşunu daha yeterli inceleyebilmek ve net datalar elde edebilmek için önce DNA’yı ele almamız gerekiyor. James Watson ve Francis Crick isimli iki bilim insanı, DNA’nın yapısını keşfettikten sonra insanlarda kabaca 3 milyar baz çiftinden oluşan 1 DNA molekülünün olduğunu öğreniyoruz. İnsanlarda bulunan DNA’da yaklaşık olarak 3 milyar harflik bilgi kodlanmış durumda ve bunlardan yalnızca muhakkak bir ölçünün tam olarak çalıştığı biliniyor.
Bu DNA keşfinden sonra hayvan çeşitlerini ele almak, nispeten daha kolay bir hâl alıyor. Son birkaç yılda yeni balina, maymun ve geyik cinsleri üzere yeni cinsler literatüre geçmeye devam etse de yeni hayvan çeşitlerinin keşfedilmesi ve bunlara isim verilmesi hala devam ediyor.
Şimdi temel soruya gelelim. O devirden bu yana kaç hayvan tipi meydana geldi?
IUCN Red List’e nazaran (Uluslararası Doğayı Koruma Birliği) 2022 yılı prestijiyle yaklaşık olarak 2,16 milyon hayvan tipi, resmî kayıtlara geçti. Science mecmuasında yayımlanan bir makaleye nazaran ise, kayıtlara geçen hayvan türlerinin yaklaşık %20’sinin farklı bilim insanları tarafından belgelendiği söyleniyor. Böylece bilinen mevcut hayvan tipi sayısı bir ölçü azalıyor. Makaleye şuradan ulaşabilirsiniz.
Bu evrakların hakikat olduğunu varsayarsak bilinen hayvan çeşitlerinin sayısı, yaklaşık 1,7 milyona iniyor. Doğal bu bilgiler mutlak değil, zira her yıl yaklaşık 14.000 ila 18.000 arasında değişen yeni hayvan tipleri belgelendiriliyor. Bu da buzdağının yalnızca görünen yüzünü ele aldığımızı gösteriyor.
Elde edilen bir diğer bilgide ise hayvan tiplerinin yarısını böcekler oluşturuyor!
Hawaii Üniversitesinde biyocoğrafyacı olan Camilo Mora ve meslektaşları, hücrelerinde tek bir çekirdek bulunan, yani ökaryot canlıların yaklaşık sayılarını içeren bir makale yayımladılar. Bu makaleye nazaran canlıların toplam sayısı 8,7 milyon civarındaydı ve neredeyse yarısını böcekler oluşturuyordu.
Fakat bu bilgiler pek de kâfi görünmüyor. Zira elde edilen bilgiler ve kestirim edilen hayvan çeşidi sayısı pek de örtüşmüyor. Bu yüzden kayıtlara geçen fosillere bakarak daha geniş çapta bilgiler elde etmek gerekiyor.
4,6 milyar yıl evvel Dünya’nın oluşumundan uzun bir müddet sonra organizmalar oluşuyor.
Oluşan bu organizmalar çok kolay hücrelerdi. Çok hücreli ömrün ortaya çıkması için ortadan 1,4 milyar yıl geçti ve yaklaşık olarak 800 milyon yıl önce hayvanlar evrimleşmeye başladı. Bu birinci hayvanların çok az bir kısmı korunabildi.
Çünkü yumuşak gövdeli cinslerin korunması pek de mümkün değildi, bu cinslerin fosilleşmesi için özel şartlar gerekiyor. Tıpkı bitkilerin toprağın altında bekleyerek petrol hâline gelmesi gibi.
Bu noktaya kadar pek çok bilgiyi ele aldık ve daha net bir sonuca yaklaşmak üzereyiz. Artık gelin bir hesap yapalım.
Gezegenimiz yaklaşık 8 milyar insan barındırıyor. Bu 8 milyar insan yaklaşık 130 milyon göğüslü, 428 milyar kuş, 3,5 trilyon balık ve 10 kentilyon böcek ile tıpkı doğayı paylaşıyor.
Şimdi canlı tiplerinin istikrarlı bir biçimde çoğaldığını varsayalım ve hâlihazırda mevcut hayvan türü sayısının üzerinden bir hesap yapalım.
Örneğin şu an Dünya’da 3,85 milyon böcek türü varsa; bu, geçmişte 385 milyon böcek çeşidine denk gelir. Bu da 3,85 x 10^27 böcek demektir. İşin içine başka omurgasızlar, omurgalılar ve eklembacaklıları da dahil ettiğimizde yaklaşık olarak 4,5 x 10^27 hayvanın bulunduğu söylenebilir.
Hesap kitap yaptık da neden şimdiye kadar var olan hayvan tipi sayısını elde etmek için bu kadar zahmete girdik?
Milyarlarca yıldır var olan ve varlıklarını sürdürmeye devam eden hayvan çeşitlerini öğrenmek, biyolojik çeşitliliği ve bu çeşitliliğin nasıl biçim aldığını öğrenmemiz açısından kıymet arz ediyor.
İklim değişikliği, etraf kirliliği, global ısınma ve daha pek çok küresel sorunların art planında nelerin olduğunu ve hatta nelerin yaşanabileceğini öngörmek gerekiyor.
