Şanzıman ya da bir öteki ismi ile vites kutusunun tarihi neredeyse arabalar kadar eskiye dayanıyor. Günümüzde artık pek çok kişi otomatik ya da yarı otomatik şanzımanları tercih etmeye başlamış olsa da hâlâ manuel şanzımanlı araç kullanmak isteyen birçok ‘petrolhead‘ bulunuyor.
Manuel araç kullanan şahıslar ortasında uzun vakittir süregelen tartışmalardan bir tanesi de her vakit ‘en uygun vites değiştirme devri‘ olmuştur. Biz de sizlerle birlikte bu soruya cevap bulmaya çalışacağız.
Otomobiller için uygun vites değiştirme bölümü; etraf şartları, sürüş usulü ve motor gücüne nazaran farklılık gösterebilir.
Öncelikle bu sorunun tek bir yanıtı olmadığını söyleyerek içeriğimize başlayalım. Vites değişim zamanı; aracın kullanım maksadı, motor gücü, yakıt tipi, yol şartları, sürüş biçimi ve birçok farklı dış etmen nedeniyle değişkenlik gösteriyor. Bu yüzden en uygun vites değişimi için tek bir motor periyodunu işaret etmek yanlış olacaktır. Lakin farklı şartlara nazaran ve markaların datalarına nazaran kimi aralıklar yakalamak mümkün.
İlk olarak, şayet daha ekonomik bir sürüş amaçlıyorsak yüksek evrelerden uzak durmamız gerekiyor. Mümkün olduğunca daha sakin bir sürüş ile birlikte yavaş bir hızlanmanın akabinde sabit hız ile seyretmek ve sık frenlemeden kaçınmak yakıt tüketiminizi makul bir düzeyin altında tutacaktır.
Yakıt iktisadı için yüksek bölümlerden kaçınmak epey kıymetli.
Bu yavaş hızlanma sürecinde çok yüksek evrelere çıkılmadan yapılacak vites değişimlerinin de tesiri hayli büyük. Vites değişimleri maalesef araçtan araca değişkenlik gösterdiği için net bir zaman söylemek epey güç.
Ancak teknolojinin de gelişmesi ile birlikte artık yeni modellerde ekonomik sürüş için araçlar, gösterge paneli üzerinden vites düşürme ve artırma konusunda şoförlerini uyarıyor. Bu ikazlar dikkate alınarak yapılacak vites değişimleri size hayli ekonomik bir sürüş sunacaktır.
Diğer yandan maalesef her araçta bu ihtarları göremiyoruz. Bu çeşit araçlarda daha ekonomik vites değişimi için ise aracın dişli oranları ve yol şartlarının yanı sıra akaryakıtlı ya da dizel olmasına bağlı olarak 2000 ila 2500 devir bandında vites değiştirmek sizlere en ekonomik sürüşü sunacaktır. Olağan ki bu söylediklerimizin her araçta farklı olduğunu bir sefer daha hatırlatmakta yarar görüyoruz.
Performanslı sürüş için şimdiye kadar duyduklarınızı bir kenara bırakın.
Performans cephesine geçtiğimizde ise durum çok daha farklı. Bu konuda azamî tork devrinde ya da azamî güç evresinde vites artırmak üzere seçenekler öne sürülse de en uygun hızlanma için bundan çok daha karmaşık bir yol izlenmesi gerekiyor. En güzel biçimde hızlanma için tekerleklere maksimum ortalama tork iletilecek biçimde vitesi değiştirmeniz gerekiyor.
Peki nedir bu azamî ortalama tork ve nasıl hesaplarız?
Bunu hesaplamak için öncelikle aracınızın tork ve güç eğrilerine ulaşmanız gerekiyor. Bunun yanı sıra vites oranları, lastik ebadı, her viteste elde edilen azamî tork ve azamî sürat bilgilerini bir ortaya getirilerek bir grafik oluşturmak gerekiyor. Oluşturulan “tekerleklere iletilen tork ve sürat grafiği”, aracınız için en uygun vites değişim noktaları için kıymetli bir pusula olacaktır.
En güzel hızlanma için azamî ortalama tork kıymetlerini hesaplamak ve takip etmek gerekiyor.
Bu grafikteki kesişim noktaları sizlere en düzgün hızlanma için vites değişim noktalarını veriyor. Bir diğer deyişle; yükselteceğiniz vitesteki tork miktarı, şu anda bulunduğunuz vitesteki tork ölçüsünden fazla ise vitesi artırmanız gerekiyor. Bu durum birebir vakitte vites düşürmek için de geçerli oluyor. Aksi hâlde sahip olduğunuz torku optimum düzeyde bir sonraki vitese aktarmanız mümkün olmuyor.
Paylaşılan grafiklerden de anlaşıldığı üzere, en yeterli vites değişim noktası maalesef aracın azamî tork ürettiği zaman değil. Ayrıyeten her bir vites için en uygun değişim zamanı de farklılık gösteriyor.
Anlayacağınız üzere bunun bir ezberi yok. Lastik ebadınızın bile değerli olduğu bu hesaplamalar hayli karışık gelebilir lakin bir profesyonel ile birlikte aracınızın en uygun vites periyotlarını hesaplamak mümkün.
Araçlarımızı çok sevdiğimiz ve onları en yeterli halde kullanmak istediğimiz bir gerçek. Bu ise maalesef dışarıdan göründüğü kadar kolay bir şey değil. Gördüğünüz üzere çok fazla araştırma ve hesaplama gerekiyor. Pekala siz en uygun vites değiştirme devri hakkında ne düşünüyorsunuz? Görüşlerinizi yorumlar kısmında bizimle paylaşabilirsiniz.
Vites hakkındaki öbür içeriklerimiz:
